Bosna Hersek’in birinci altın zambaklı bayrağı Tarih Müzesi’nde
Bosna Hersek, 29 Şubat ve 1 Mart 1992’de yapılan referandumla Yugoslavya’dan ayrılarak kazandığı bağımsızlığının 32’nci yılını kutlarken, ülkenin birinci altın zambaklı bayrağı Bosna Hersek Tarih Müzesi’nde, 1992-1995’teki savaşta aldığı şarapnel izleriyle sergileniyor. Tarihçi Enver İmamovic, Mayıs 1992’de Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Binası’na asılan birinci altın zambaklı bayrağı AA muhabirine anlattı.
İmamovic, bayrağı güç kaideler altında hazırladıklarını söz ederek, “Bu kumaşı sıkıntı bulduk, ipektendi. Yıkılan ve yağmalanan Saraybosna’da bunu bulmak çok zordu. Zar sıkıntı beyaz bir kumaş bulduk.” dedi.
Saraybosna’daki Gorica semtinde bir baskı atölyesi bulduklarını belirten İmamovic, atölye sahibi Salem Malovic’in, bayrağı “elektriğin olmadığı sıkıntı savaş kuralları altında” bastığını lisana getirdi.
İmamovic, bayrağı çabucak Devlet Başkanlığı Binası’na getirdiklerini anlatarak, şöyle devam etti:
“Orada eski Bosna Hersek Devlet Başkanlığı Kurulu Üyesi Ejub Ganic ve birçok kişinin olduğunu hatırlıyorum. Bayrağı getirdiğimizde ve açtığımızda herkes çok sevindi. Ganic bunu çabucak Başkanlık binasının penceresinin altına yerleştirmemde bana yardımcı oldu. Böylesine zorluk dolu günlerde, yeni Bosna Hersek’in sembolü olan yeni bayrağı görmenin tüm bu zorlukları yaşayan Saraybosnalılar için ne manaya geldiğini bir düşünün.”
Ülkedeki savaşta Devlet Başkanlığı Binası’nda fakat 15 gün dalgalanan bayrağın, havan topu hücumlarında hasar gördüğünü belirten İmamovic, “Bayrağın bugün olduğu üzere tarihi bir bedele sahip olacağını biliyordum. Onu sardım ve savaş sırasında konutumda sakladım. Savaş sona erdiğinde onu Bosna Hersek Tarih Müzesi’ne teslim ettim ve adeta oradaki birinci eser oldu.” diye konuştu.
İmamovic, “Bayrak artık burada, karşımızda ve ona baktığımda içimdeki hisler uyanıyor, epey yıl sonra ona yine dokunacağım. Orta Çağ’da hiçbir Avrupa ülkesinde zambak, Bosna’da olduğu kadar özel ve kamusal ömrün her alanında, parada, mücevherlerde, kitaplarda, mezar taşlarında bu kadar kullanılmamıştı.” dedi.
“BU BAYRAK HER VAKİT BOSNA HERSEK’İ SEVENLERİN KALBİNDE OLACAK.”
Altın zambak sembolünün 1998’de kaldırıldığını lisana getiren İmamovic, “Büyük bir kusur yapıldı fakat tıpkı vakitte, öncelikle Bosna ve Hersek’teki çok sayıda beşere, birebir vakitte kendilerini Bosnalı ve Hersekli olarak gören herkese karşı da bir adaletsizlik yapıldı.” değerlendirmesinde bulundu. İmamovic, altın zambaklı bayrağın, rastgele bir dini ya da etnik kümesi değil tüm halkları temsil ettiğini belirterek, bayrağın kendini ülkeye, kültüre ve geçmişine ilişkin gören insanların simgesi olduğunu söyledi.
Bayrağın bir gün Bosna Hersek’te yine dalgalandırılacağına inandığını kaydeden İmamovic, “Bu bayrak her vakit Bosna Hersek’i sevenlerin kalbinde olacak.” tabirini kullandı. Bağımsızlık referandumunda kullanılan oyların yüzde 99,44’ü “evet” oldu
Yugoslavya ülkesi Hırvatistan’ın 1991’de bağımsız olmasının akabinde büyük oranda Sırpların denetiminde bulunan Yugoslav Halk Ordusu (JNA) ile Hırvat güçleri ortasında başlayan çatışmalar, komşu Bosna Hersek’e de sıçradı.
JNA, Bosna Hersek sonları içinde kalan lakin nüfusunun çoğunluğunu Hırvatların oluşturduğu Ravno’ya saldırdı. Yugoslavya’nın bölünmesini kendi lehine kullanmak isteyen Bosnalı Hırvatlar ve Sırplar da ülke topraklarını ortalarında hisse etmek istedi.
Hırvatlar, 18 Kasım 1991’de Hersek Bosna Hırvat Cumhuriyeti’ni, Sırplar ise 9 Ocak 1992’de Sırp Cumhuriyeti’ni ilan etti. O yıllarda ülkenin büyük çoğunluğunu oluşturan Müslüman Boşnakların bağımsız bir Bosna Hersek’ten diğer çıkış yolu bulunmazken, Slovenya ve Hırvatistan’ın Yugoslavya’dan ayrılmalarının ardından Bosna Hersek’te de bağımsızlık referandumu kararı alındı.
Bosnalı Sırpların büyük oranda boykot ederek katılmadığı referandum, 29 Şubat ve 1 Mart 1992’de yapılırken, halkın yüzde 64,31’inin sandığa gittiği halk oylamasında kullanılan oyların yüzde 99,44’ü bağımsızlık için “evet” oldu. “Bağımsız” olan Bosna Hersek, 22 Mayıs 1992’de Birleşmiş Milletler (BM) üyeliğine kabul edildi.
SARAYBOSNA 44 AY KUŞATMA ALTINDA KALDI
Bağımsızlık referandumunun çabucak akabinde JNA’nın yanı sıra Bosna Hersek ve Sırbistan’dan paramiliter Sırp birlikleri, Müslüman Boşnaklara karşı etnik paklık başlattı.
Dünyanın gözü önünde 3,5 yıl süren savaşta çok büyük sivil katliamlar, azaplar, etnik temizlikler, sürgünler ve soykırım gerçekleşirken, başşehir Saraybosna, tam 44 ay Sırpların kuşatması altında kaldı.
Yüz binlerce insanın hayatını kaybettiği, milyonlarcasının meskenlerini terk etmek zorunda kaldığı, bayanların tecavüze uğradığı, sivillerin toplama kamplarında azap gördüğü kanlı savaş, ABD’de günler süren müzakerelerin akabinde 21 Kasım 1995’te paraf edilen ve 14 Aralık 1995’te Fransa’da periyodun Bosna Hersek Cumhurbaşkanı Aliya İzetbegoviç, Sırbistan Cumhurbaşkanı Slobodan Milosevic ve Hırvatistan Cumhurbaşkanı Franjo Tudjman’ın imzaladığı Dayton Barış Antlaşması ile sona erdi.
ALTIN ZAMBAKLI BOSNA HERSEK BAYRAĞI HAKKINDA
Üzerinde altın renginde 6 zambağın bulunduğu eski Bosna Hersek bayrağı, savaşın sona ermesinin akabinde ülkedeki öbür etnik kümeler tarafından kabul edilmedi.
Bunun üzerine bayrak sorunu, periyodun Avrupa Birliği (AB) Bosna Hersek Yüksek Temsilcisi Carlos Westendorp’un uğraşlarıyla, parlamentoda karşı çıkılmasına karşın, 3 Şubat 1998’de çıkarılan kanunla çözüldü. Bosna Hersek’i o tarihten itibaren mavi taban üzerinde sarı bir üçgenin ve beyaz yıldızların bulunduğu bayrak temsil ediyor.